Dünya Sağlık Örgütü

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), uluslararası kamu sağlığı alanında faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler’in uzman kuruluşudur. “Tüm halklar için mümkün olan en yüksek sağlık seviyesine ulaşmak” vizyonuyla 1948’de kurulan örgüt, 194 üye devletle küresel sağlık politikalarının belirlenmesinde lider rol oynamaktadır.

Tarihçe: WHO’nun Kuruluşu ve Gelişimi

• 1945: BM Konferansında uluslararası sağlık örgütü fikri ortaya atıldı
• 7 Nisan 1948: Resmen kuruluş (Her yıl 7 Nisan Dünya Sağlık Günü olarak kutlanır)
• 1958: Çiçek hastalığı eradikasyon programı başlatıldı
• 1979: Çiçek hastalığının tamamen yok edildiği ilan edildi
• 1988: Küresel Polio Eradikasyon Girişimi başlatıldı
• 2003: SARS salgınına müdahale
• 2014: Ebola salgınıyla mücadele
• 2020-2023: COVID-19 pandemisinde küresel koordinasyon

Yapı ve Yönetim

1. Merkezi Yönetim

• Genel Merkez: Cenevre, İsviçre
• Genel Direktör: Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus (2017’den beri)
• Yönetim Organları:
  • Dünya Sağlık Asamblesi (Yıllık toplantı)
  • Yönetim Kurulu (34 teknik uzman)
  • Sekreterlik

2. Bölgesel Yapılanma

• 6 Bölgesel Ofis:
  1. Afrika (Brazzaville)
  2. Amerika (Washington)
  3. Güneydoğu Asya (Yeni Delhi)
  4. Avrupa (Kopenhag)
  5. Doğu Akdeniz (Kahire)
  6. Batı Pasifik (Manila)

Temel Çalışma Alanları ve Programlar

1. Acil Sağlık Müdahaleleri

• Pandemi ve salgın yönetimi
• Acil durum operasyonları
• Sağlık krizlerine müdahale

2. Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele

• Aşı programları
• HIV/AIDS, tüberküloz, sıtma kontrolü
• Yeni ortaya çıkan enfeksiyonlar

3. Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar

• Kanser, diyabet, kalp hastalıkları
• Ruh sağlığı programları
• Yaşlanma ve sağlık

4. Sağlık Sistemlerinin Güçlendirilmesi

• Birincil sağlık hizmetleri
• Sağlık çalışanı eğitimi
• Temel ilaç temini

5. Çevre ve Sağlık

• İklim değişikliği etkileri
• Hava kirliliği
• Su ve sanitasyon

Önemli Başarılar

• Çiçek hastalığının eradikasyonu (1980)
• Polio vakalarında %99 azalma
• Anne-çocuk ölümlerinin düşürülmesi
• Tütün kontrolü çerçeve sözleşmesi
• COVID-19 aşılarının küresel dağıtımı (COVAX)

Finansman ve Bütçe

• 2022-2023 Bütçesi: 6.72 milyar ABD Doları
• Finans Kaynakları:
  • Üye devlet katkıları (zorunlu)
  • Gönüllü katkılar (ülkeler, vakıflar, özel sektör)
  • BM fonları

Eleştiriler ve Tartışmalar

• COVID-19 pandemisindeki erken müdahale
• Finansal bağımsızlık sorunları
• Siyasi etkilere açık olma
• Karar alma mekanizmalarının yavaşlığı

Gelecek Öncelikleri

• Evrensel Sağlık Kapsayıcılığı
• Pandemilere Hazırlık
• Dijital Sağlık Dönüşümü
• Antimikrobiyal Dirençle Mücadele
• İklim Değişikliği ve Sağlık